Moto Kagati Ghaas, मोटो कागतीघाँस ~ NepalAyurveds.com

Friday

Moto Kagati Ghaas, मोटो कागतीघाँस

यो कागतीघाँससमान किन्तु केही मोटो हुन्छ । यसले शीतलता दिन्छ, आमाशयलाई शक्ति प्रदान गर्छ, मोटोपन घटाउँछ । यसको अर्क / अत्तरले मानसिक रोग, अपास्मार, छारे - मृगीमा लाभ दिन्छ । मात्रा : ३-५ ग्राम लेदो / चूर्ण, काँढापानी १ / १ माना, भस्म १-२ ग्राम, अत्तर १-२ थोपा १-२ पटक । हरियो काँचो पातको अति राम्रो पेय बन्छ ।

परिचय

मोटो कागतीघाँस (Cymbopogon citratus) एक प्रकारको सुगन्धित घाँस हो जुन विशेष गरी एसिया, अफ्रिका र दक्षिण अमेरिकामा पाइन्छ। यसलाई अङ्ग्रेजीमा "लेमन ग्रास" भनिन्छ। यो घाँस कागतीघाँस जस्तै देखिन्छ तर यसको तना केही मोटो हुन्छ। यसको बोटमा सुगन्धित तेल हुन्छ जसले यसलाई औषधीय र खानेकुरा दुवै प्रयोजनमा उपयोगी बनाउँछ। नेपालमा यसलाई परम्परागत रूपमा विभिन्न रोगहरूको उपचार गर्न प्रयोग गरिन्छ।

गुणहरू

मोटो कागतीघाँसमा निम्नलिखित गुणहरू पाइन्छन्:

शीतल गुण: यसले शरीरलाई शीतलता प्रदान गर्छ।
पाचक: यसले आमाशयलाई शक्ति दिन्छ र पाचन प्रक्रियालाई सुधार्छ।
वजन घटाउने: यसले मोटोपन घटाउन मद्दत गर्छ।
मानसिक स्वास्थ्य: यसको अत्तरले मानसिक रोग, अपास्मार (मिर्गी), र छारे जस्ता समस्याहरूमा लाभदायक हुन्छ।
रोग प्रतिरोधक क्षमता: यसले शरीरको रोग प्रतिरोधक क्षमता बढाउँछ।

फाइदाहरू

मोटो कागतीघाँसले निम्नलिखित फाइदाहरू प्रदान गर्छ:

पाचन सम्बन्धी समस्याहरू: यसले आमाशयलाई शक्ति प्रदान गरेर पाचन समस्याहरू जस्तै अपच, ग्यास, र पेट दुखाईलाई नियन्त्रण गर्छ।
मानसिक स्वास्थ्य: यसले मानसिक तनाव, चिन्ता, र डिप्रेसनलाई कम गर्न मद्दत गर्छ।
वजन घटाउने: यसले शरीरको चर्बी घटाउन मद्दत गर्छ र मोटोपन नियन्त्रण गर्छ।
रोग प्रतिरोधक क्षमता: यसले शरीरको रोग प्रतिरोधक क्षमता बढाउँछ र संक्रमणबाट बचाउँछ।
शीतलता: यसले शरीरलाई शीतलता प्रदान गरेर गर्मीको मौसममा राहत दिन्छ।

प्रयोग विधि

मोटो कागतीघाँसलाई विभिन्न तरिकाले प्रयोग गर्न सकिन्छ:

चिया बनाएर: यसको हरियो पातलाई पानीमा उमालेर चिया बनाउन सकिन्छ। यो चियाले पाचन समस्याहरू र मानसिक तनावलाई कम गर्छ।
अत्तरको रूपमा: यसको अत्तरलाई मानसिक रोग, अपास्मार, र छारे जस्ता समस्याहरूमा प्रयोग गर्न सकिन्छ।
भस्मको रूपमा: यसको भस्मलाई १-२ ग्राम मात्रामा प्रयोग गर्न सकिन्छ।
काँढापानी: यसको पातलाई काँढापानीमा उमालेर पिउन सकिन्छ।

तयारी विधि

चिया तयार गर्ने विधि:

o मोटो कागतीघाँसको हरियो पात लिनुहोस्।

o पातलाई धुनेर सफा गर्नुहोस्।

o पानीमा पातहरू उमाल्नुहोस्।

o ५-१० मिनेट उमालेपछि छान्नुहोस्।

o स्वाद अनुसार तुलसी, अदुवा, वा मह राख्न सकिन्छ।

अत्तर तयार गर्ने विधि:

o मोटो कागतीघाँसको पातलाई पानीमा उमाल्नुहोस्।

o उमालेको पानीलाई छान्नुहोस् र ठण्डा गर्नुहोस्।

o यसलाई बोतलमा राख्नुहोस् र आवश्यकता अनुसार प्रयोग गर्नुहोस्।

भस्म तयार गर्ने विधि:

o मोटो कागतीघाँसको पातलाई सुकाएर जलाउनुहोस्।

o जलेको पातलाई पिँधेर भस्म बनाउनुहोस्।

o भस्मलाई एयरटाइट कन्टेनरमा राख्नुहोस्।

प्रयोग गर्दा ध्यान दिनुपर्ने कुराहरू

मात्रा: मोटो कागतीघाँसको प्रयोग गर्दा मात्राको ध्यान दिनुपर्छ। चूर्णको मात्रा ३-५ ग्राम, अत्तर १-२ थोपा, र भस्म १-२ ग्राम मात्रामा प्रयोग गर्नु उपयुक्त हुन्छ।
गर्भावस्था: गर्भावस्थामा यसको प्रयोग गर्दा डाक्टरको सल्लाह लिनु जरुरी छ।
एलर्जी: यसको प्रयोग गर्दा एलर्जीको समस्या हुन सक्छ, त्यसैले पहिलो पटक प्रयोग गर्दा सानो मात्रामा प्रयोग गर्नु उपयुक्त हुन्छ।

निष्कर्ष

मोटो कागतीघाँस (Cymbopogon citratus) एक महत्त्वपूर्ण औषधीय घाँस हो जसले शरीरलाई शीतलता प्रदान गर्छ, पाचन प्रक्रियालाई सुधार्छ, मोटोपन घटाउँछ, र मानसिक स्वास्थ्यलाई बढावा दिन्छ। यसको प्रयोग विभिन्न तरिकाले गर्न सकिन्छ जस्तै चिया, अत्तर, र भस्मको रूपमा। यसले प्रदान गर्ने स्वास्थ्य लाभहरूले यसलाई परम्परागत औषधीको रूपमा प्रयोग गर्न उपयुक्त बनाउँछ। तर, यसको प्रयोग गर्दा मात्रा र प्रयोग विधिको ध्यान दिनुपर्छ। गर्भावस्था वा अन्य स्वास्थ्य समस्याहरू भएमा डाक्टरको सल्लाह लिनु जरुरी छ। मोटो कागतीघाँसले प्रदान गर्ने स्वास्थ्य लाभहरूले यसलाई हाम्रो दैनिक जीवनमा समावेश गर्न उपयुक्त बनाउँछ।

Introduction

Moto Kagati Ghaas, scientifically known as Cymbopogon citratus, is a variant of lemongrass native to tropical regions, including Nepal. Unlike the common lemongrass, Moto Kagati Ghaas has thicker blades and is known for its refreshing aroma and numerous health benefits. In Nepali, it is also referred to as "मोटो कागतीघाँस." Widely used in traditional medicine, culinary practices, and aromatherapy, this herb is valued for its therapeutic properties and ability to promote general well-being.

Properties of Moto Kagati Ghaas

Moto Kagati Ghaas boasts a range of beneficial properties:

Cooling Effect: Provides a natural cooling sensation, making it useful for combating heat-related discomforts.
Digestive Aid: Strengthens the stomach and aids in improving digestion.
Weight Management: Helps in reducing body fat and supporting weight loss.
Mental Health Benefits: Its essential oil offers relief from psychological conditions such as anxiety, epilepsy, and seizures.
Anti-inflammatory & Antimicrobial: Contains compounds like citral and limonene that have natural antibacterial, antifungal, and anti-inflammatory effects.

Advantages of Moto Kagati Ghaas

The herb provides various health advantages, including:

Boosts Immunity: Rich in antioxidants that enhance the body’s defense mechanisms.
Relieves Stress: The aroma helps calm the mind and reduce anxiety.
Regulates Cholesterol: Helps in managing cholesterol levels by reducing bad cholesterol (LDL) and promoting good cholesterol (HDL).
Pain Reliever: Acts as a natural analgesic for headaches and muscle pain.
Improves Skin Health: Contains antioxidants that rejuvenate the skin and help treat infections.

Uses of Moto Kagati Ghaas

Moto Kagati Ghaas can be utilized in various forms:

Herbal Tea: Fresh leaves can be brewed into a soothing tea that aids digestion and relaxation.
Essential Oil: Extracted oil is used in aromatherapy and massages for stress relief.
Powder: Dried leaves can be ground into powder and used as a supplement.
Decoction: Boiled leaves can be consumed to alleviate digestive issues and promote overall health.

Methods of Use

Paste/Churna (Powder Form): Consume 3-5 grams mixed with warm water or honey for digestive and metabolic benefits.
Kadha (Herbal Decoction): Prepare by boiling a handful of leaves in water and consuming half a cup (about 1/1 mana) twice daily.
Bhasma (Ash): 1-2 grams of ash can be taken with honey or ghee for specific health conditions.
Essential Oil (Attar): Use 1-2 drops in a diffuser or apply diluted oil to the temples to relieve stress and improve mood.

Preparation of Moto Kagati Ghaas

Herbal Tea Preparation:

Take a few fresh leaves.
Wash them thoroughly.
Boil in 2 cups of water for 5-10 minutes.
Strain and serve warm, optionally with honey or lemon.

Essential Oil Extraction:

Steam distillation of the leaves is the most common method to extract the essential oil.
Store in a dark glass bottle away from sunlight.

Powder Preparation:

Dry the leaves under shade.
Grind into a fine powder and store in an airtight container.

Conclusion

Moto Kagati Ghaas (Cymbopogon citratus) is more than just an aromatic herb; it is a powerhouse of health benefits. From enhancing digestive health to relieving mental stress and promoting weight loss, its versatility makes it a valuable addition to daily life. Whether used as tea, essential oil, or powder, incorporating Moto Kagati Ghaas into your routine can offer a natural and holistic approach to wellness. Traditional and scientific evidence alike support its effectiveness, making it a treasured herb in both modern and traditional medicinal practices.

Reference

दतिवन Washerman’s Plant (Achyranthes aspera अपामार्ग): Benefits, Uses, and Medicinal Properties

ज्योतिष्मती Jyotishmati (Black Oil Tree) – Intellect Tree (Celastrus paniculatus) Benefits, Uses, and Medicinal Properties

लाली गुराँस Lali Gurans (Rhododendron campanulatum) – Benefits, Uses, and Medicinal Properties of Rhododendron

Kooth (Saussurea Lappa) – कूठ Benefits, Uses, and Medicinal Properties of Costus Root

काने झार Commeline Benghalensis (Kane Jhaar) – Medicinal Uses, Benefits, and Overview

गिँदरी Premna Serratifolia L. (Gindari): Benefits, Medicinal Uses, and Importance

पाञ्चान Ougeinia oojeinensis (Paanchan): तिनिश Medicinal Uses, Benefits, and Ecological Importance

बोके टिमुर Zanthoxylum Armatum (Boke Timur) Benefits, Uses, and Medicinal Properties

ठूलो नीम Thulo Neem: महारूख Medicinal Benefits, Uses, and Natural Remedies

सिउँडी Siudi (Euphorbia Neriifolia) Uses, Benefits, Side Effects, and Medicinal Properties

काठेकार, फर्कफल, काठआँवली, Averrhoe acida :