Kaagati Ghaas, कागती घाँस, Lemon Grass, Cymbopogon flexuosus ~ NepalAyurveds.com

Thursday

Kaagati Ghaas, कागती घाँस, Lemon Grass, Cymbopogon flexuosus

यो उष्ण तथा समशीतोष्ण क्षेत्रमा पाइन्छ । कागतीको समान बास्ना दिनेलाई कागती घाँस भन्दछन् । एक मिटर अग्लो ठूलो झ्याङ फैलिन्छ । यसको चिया पिउने चलन छ । अरू धूलोमा मिलाएर राम्रो बास्नादार बनाउने क्रममा कागती घाँसको प्रयोग हुन्छ । कागती घाँस सुकेपछि बास्ना धेरै दिँदैन, यसकारण ताजा प्रयोग गर्नुपर्छ । धेरै सुकेको पुरानो र हरियो उडेकोले लाभ गर्दैन, यसकारण थोरै मिसाएर खानुपर्छ । यसलाई भीरपाखामा प्रशस्त खेती गरी अर्क पार्ने र तेल निकाली बेच्नुपर्छ । यसको अत्तरको बास्नाले लाभ पुऱ्याउँछ ।

मात्रा : ३-५ ग्राम, अर्क : १०-१५ ग्राम, अत्तर : १-२ ग्राम, काँढापानी : एक गिलास ३-५ पटक ।

परिचय

कागती घाँस (लेमन ग्रास) वैज्ञानिक नाम Cymbopogon flexuosus भएको एक सुगन्धित बोट वा जडिबुटी हो। यो उष्ण तथा समशीतोष्ण क्षेत्रमा पाइने गर्छ। नेपालमा पनि यसको खेती गरिन्छ भने यसको प्रयोग धेरै पुरानो समयदेखि औषधीय र खानपानका लागि गरिँदै आएको छ। कागती घाँसले कागतीको समान बास्ना दिन्छ, जसकारण यसलाई कागती घाँस भनिन्छ। यो एक मिटर अग्लो हुने र ठूलो झ्याङ फैलिने बोट हो। यसको चिया बनाएर पिउने चलन छ भने यसलाई धूलोमा मिलाएर बास्नादार बनाउने काममा पनि प्रयोग गरिन्छ।

गुणधर्म

कागती घाँसमा निम्नलिखित गुणहरू पाइन्छन्:

सुगन्धित गुण: यसमा सिट्रल नामक तत्व हुन्छ, जसले यसलाई सुगन्धित बनाउँछ।
एन्टिअक्सिडेन्ट: यसमा एन्टिअक्सिडेन्ट गुण पाइन्छ, जसले शरीरमा फ्री रेडिकल्सको असर कम गर्छ।
एन्टिब्याक्टेरियल र एन्टिभाइरल: यसमा रोगाणु र भाइरस विरुद्ध लड्ने क्षमता हुन्छ।
पाचन सुधार: यसले पाचन प्रणालीलाई सुधार गर्छ।
शान्तिदायक: यसले तनाव कम गरेर शरीरलाई शान्त पार्छ।

फाइदा

कागती घाँसका धेरै स्वास्थ्य लाभहरू छन्:

पाचन प्रणालीको लागि: यसले पाचन प्रणालीलाई सुधार गरेर अपच, ग्यास, र पेट फुल्ने जस्ता समस्याहरू कम गर्छ।
रोग प्रतिरोधक क्षमता बढाउन: यसमा एन्टिअक्सिडेन्ट र एन्टिभाइरल गुणहरू हुन्छन्, जसले शरीरको रोग प्रतिरोधक क्षमता बढाउँछ।
तनाव कम गर्न: यसले तनाव र चिन्ता कम गरेर मानिसलाई शान्त बनाउँछ।
ज्वरो कम गर्न: यसले ज्वरो कम गर्न मद्दत गर्छ।
त्वचा स्वास्थ्य: यसले त्वचाको स्वास्थ्यलाई सुधार गर्छ र त्वचाको समस्याहरू जस्तै एक्ने र खटिरा कम गर्छ।
मुटु स्वास्थ्य: यसले रक्तचाप नियन्त्रण गरेर मुटुको स्वास्थ्यलाई सुधार गर्छ।

प्रयोग विधि

कागती घाँसलाई निम्नलिखित तरिकाहरूमा प्रयोग गर्न सकिन्छ:

चिया बनाएर: कागती घाँसको ताजा पातलाई पानीमा उमालेर चिया बनाइन्छ। यो चिया पाचन प्रणालीको लागि राम्रो मानिन्छ।
अत्तरको रूपमा: यसको अत्तर निकालिएर प्रयोग गरिन्छ। यसले शरीरलाई शान्त पार्छ र मानसिक तनाव कम गर्छ।
धूपको रूपमा: सुकेको कागती घाँसलाई धूपको रूपमा प्रयोग गरिन्छ। यसले वातावरणलाई सुगन्धित बनाउँछ।
खानपानमा: यसलाई धूलोमा मिलाएर बास्नादार बनाउने काममा प्रयोग गरिन्छ।

तयारी विधि

चिया तयारी:

ताजा कागती घाँसको पातलाई धोएर सफा गर्नुहोस्।
एक गिलास पानीमा ३-५ ग्राम पात हाली उमाल्नुहोस्।
५-१० मिनेट उमालेपछि छान्नुहोस् र चिनी वा मह मिसाएर पिउनुहोस्।

अत्तर तयारी:

कागती घाँसलाई सुकाएर अत्तर निकालिन्छ। यसको अत्तरलाई शरीरमा मालिस गर्न सकिन्छ वा सुगन्धको लागि प्रयोग गर्न सकिन्छ।

धूप तयारी:

कागती घाँसलाई सुकाएर धूप बनाइन्छ। यसलाई आगोमा राखेर धूपको रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ।

प्रयोग गर्दा ध्यान दिनुपर्ने कुराहरू

कागती घाँस सुकेपछि यसको बास्ना धेरै दिँदैन, यसकारण ताजा प्रयोग गर्नुपर्छ।
धेरै सुकेको वा पुरानो कागती घाँसले लाभ गर्दैन, यसकारण थोरै मात्रामा प्रयोग गर्नुपर्छ।
यसको प्रयोग गर्दा मात्रा नियन्त्रण गर्नुपर्छ। सामान्यतया ३-५ ग्राम ताजा पात वा १०-१५ ग्राम अर्क प्रयोग गर्न सकिन्छ।

निष्कर्ष

कागती घाँस (लेमन ग्रास) एक महत्त्वपूर्ण जडिबुटी हो जसले स्वास्थ्यका लागि धेरै फाइदा दिन्छ। यसले पाचन प्रणालीलाई सुधार गर्छ, रोग प्रतिरोधक क्षमता बढाउँछ, तनाव कम गर्छ, र त्वचा र मुटुको स्वास्थ्यलाई सुधार गर्छ। यसलाई चिया, अत्तर, धूप, र खानपानमा प्रयोग गर्न सकिन्छ। तर, यसको प्रयोग गर्दा ताजा र सही मात्रामा प्रयोग गर्नुपर्छ। कागती घाँसको खेती गरेर यसलाई अर्क पार्ने र तेल निकाली बेच्न सकिन्छ, जसले आर्थिक लाभ पनि दिन सक्छ। यसरी, कागती घाँसले स्वास्थ्य र आर्थिक दुवै क्षेत्रमा महत्त्वपूर्ण योगदान दिन सक्छ।

यसरी, कागती घाँसलाई हाम्रो दैनिक जीवनमा समावेश गरेर हामी धेरै स्वास्थ्य समस्याहरूबाट बच्न सक्छौं र यसको सुगन्धले वातावरणलाई सुगन्धित बनाउन सक्छ। यसले हाम्रो जीवनलाई स्वस्थ र सुगन्धित बनाउन मद्दत गर्छ।

Introduction

Kaagati Ghaas, commonly known as Lemon Grass, is a tropical plant scientifically called Cymbopogon flexuosus. Native to the warm and subtropical regions of Asia, this herb is especially popular in Nepal, where it thrives in the hilly and mountainous regions. The plant gets its name from the distinct lemon-like aroma it emits, making it a popular addition in culinary, medicinal, and aromatic applications.

Growing up to one meter in height, Lemon Grass forms dense bushes and spreads rapidly, making it an ideal herb for both commercial farming and household gardens. Its leaves are long, slender, and green, with a strong citrus fragrance that becomes even more prominent when crushed.

Properties of Lemon Grass

Lemon Grass contains essential oils, primarily citral, which is responsible for its strong lemon scent and flavor. It also contains other beneficial compounds like geraniol, myrcene, and limonene. The main properties of Lemon Grass include:

Antibacterial and Antifungal: Helps in fighting bacterial and fungal infections.
Anti-inflammatory: Reduces inflammation and soothes irritation.
Antioxidant: Protects cells from free radical damage.
Digestive Aid: Improves digestion and relieves gastrointestinal issues.
Aromatic: Provides a pleasant aroma that helps relieve stress and anxiety.

Advantages of Lemon Grass

Lemon Grass offers several advantages when used regularly:

Boosts Immunity: The antioxidants present in Lemon Grass help strengthen the immune system.
Improves Digestion: It is known to relieve bloating, constipation, and indigestion.
Reduces Anxiety: The aroma helps calm the mind, making it a natural remedy for stress.
Aids Weight Loss: Lemon Grass tea boosts metabolism and supports weight management.
Pain Relief: Its anti-inflammatory properties help reduce joint and muscle pain.
Skin Benefits: It can reduce acne and improve skin tone when used in essential oils or herbal masks.

Uses of Lemon Grass

Lemon Grass has various applications across different domains:

Culinary Uses: Widely used in teas, soups, curries, and flavoring agents.
Medicinal Uses: Helps treat fever, digestive issues, and inflammation.
Aromatherapy: Used in essential oils for stress relief and relaxation.
Cosmetic Products: Included in soaps, shampoos, and skincare products for its fragrance and antibacterial properties.

Using Methods

The following methods are common for using Lemon Grass effectively:

Tea Preparation:

Fresh leaves (3-5 grams) are boiled in water to prepare a refreshing herbal tea.
Dried leaves can also be used but should be consumed in smaller quantities as they lose aroma over time.

Essential Oil Use:

The oil extracted from Lemon Grass can be applied topically (diluted with a carrier oil) for skin care.
Used in diffusers for aromatherapy purposes.

Direct Consumption:

Small quantities (1-2 grams) of its extract or essential oil can be added to foods for flavor and health benefits.

Topical Application:

Lemon Grass-infused oils or creams can be applied to the skin to reduce pain, inflammation, or skin infections.

Preparation Methods

Lemon Grass Tea:

Cut fresh Lemon Grass leaves into small pieces.
Boil in water for 5-10 minutes.
Strain and serve with honey or lemon if desired.

Lemon Grass Oil Extraction:

Steam distillation is the most common method for extracting essential oil.
The oil is then stored in a cool, dark place for longevity.

Lemon Grass Paste:

Grind fresh leaves into a paste.
Can be used in face masks or as a topical treatment for skin infections.

Conclusion

Kaagati Ghaas, or Lemon Grass, is a versatile herb offering a wide range of health benefits. From boosting immunity and improving digestion to relieving anxiety and aiding in weight loss, its applications extend beyond culinary use. Though dried Lemon Grass loses its potency, fresh leaves and properly stored essential oils retain their therapeutic properties effectively. Given its easy cultivation and wide-ranging advantages, Lemon Grass holds significant economic and medicinal potential, especially in Nepal’s diverse climatic regions.

By incorporating this herb into daily routines, either through tea, essential oils, or culinary uses, one can experience a natural boost in overall health and well-being. Farmers and entrepreneurs in Nepal can also benefit from cultivating Lemon Grass commercially for its essential oils, which are highly valued in the global market.

Reference

दतिवन Washerman’s Plant (Achyranthes aspera अपामार्ग): Benefits, Uses, and Medicinal Properties

ज्योतिष्मती Jyotishmati (Black Oil Tree) – Intellect Tree (Celastrus paniculatus) Benefits, Uses, and Medicinal Properties

लाली गुराँस Lali Gurans (Rhododendron campanulatum) – Benefits, Uses, and Medicinal Properties of Rhododendron

Kooth (Saussurea Lappa) – कूठ Benefits, Uses, and Medicinal Properties of Costus Root

काने झार Commeline Benghalensis (Kane Jhaar) – Medicinal Uses, Benefits, and Overview

गिँदरी Premna Serratifolia L. (Gindari): Benefits, Medicinal Uses, and Importance

पाञ्चान Ougeinia oojeinensis (Paanchan): तिनिश Medicinal Uses, Benefits, and Ecological Importance

बोके टिमुर Zanthoxylum Armatum (Boke Timur) Benefits, Uses, and Medicinal Properties

ठूलो नीम Thulo Neem: महारूख Medicinal Benefits, Uses, and Natural Remedies

सिउँडी Siudi (Euphorbia Neriifolia) Uses, Benefits, Side Effects, and Medicinal Properties

काठेकार, फर्कफल, काठआँवली, Averrhoe acida :